Telefonumuz izlənilirsə bunu necə ləğv edə bilərik? – Şəkilli izah

Cib telefonları gündəlik həyatımızda mühüm yer tutur. Artıq texnologiya dövründə yaşayırıq. “Ağıllı” telefonlarla bir çox işləri çox asanlıqla, yerindəcə həll edə bilirik. Lakin bu asanlıqlar bərabərində təhlükəsizlik riskləri də ortaya qoyur.

Interval.Az xəbər verir ki, burada bəhs edəcəklərimiz yalnız android əməliyyat sistemli, yəni “ağıllı” telefonlar üçün keçərlidir.

Android ən çox istifadə edilən mobil telefon əməliyyat sistemidir və açıq mənbəli linux bazasından istifadə edir. Nümunə: “Samsung”, “Sony”, “Huawei” bu əməliyyat sistemindən istifadə edir. Onlar öz imiclərinə uyğun dizayn yaradır və müxtəlif xüsusiyyətlər əlavə edərək onu bazara çıxarır. Hər bir markanın təhlükəsizlik anlayışı əsasən eyni olsa da, proqramların etibarlılığını başa düşmək üçün bəzi kilidlənmiş sahələr var. Tətbiq quraşdırıldıqda, onlara daxil olmaq istənildikdə telefonda bir xəbərdarlıq görünür, məsələn telefonunuzun mikrofonundan istifadə etmək istəyən proqram əvvəlcə sizdən icazə istəməlidir. Bu icazələri verdiyiniz zaman telefonunuz artıq həmin proqrama güvənir və istədiyi zaman məlumatlarınıza daxil ola bilir. Telefonunuz bu giriş icazələrini vaxtaşırı təkrarlayır. Hələlik hər şey sizin nəzarətinizdədir. Bununla belə, bəzi hallarda bu icazələr üçün xəbərdarlıq bildirişləri deaktiv edilə bilər və bir şəxs sizi dinləmək və ya izləmək istəyirsə, telefonunuzda bu bildirişləri söndürməlidir. Casus proqram bu icazələri bir nöqtəyə qədər aşa bilər, lakin bəzi xüsusiyyətlər var ki, onları keçə bilməz. Bu funksiyalardan istifadə etmək üçün root girişi tələb olunur.

Rootlu telefon onun kənardan bütün təhlükələrə açıq olması deməkdir. Rooting (Azərbaycanca kök girişi) kimi tərcümə olunur. Başqa sözlə, bu, telefonunuzun ən dərin parametrlərə və ən uyğun icazələrə daxil olması deməkdir. Telefonunuzun root olub-olmadığını öyrənməyin bir çox yolu var. Ancaq ən sadə və ən qısa yol Play Store-dan yükləyə biləcəyiniz “Root Checker” proqramıdır. Rootlu telefon dinlənə bilər və “whatsapp” “facebook” kimi şəxsi həyatınıza aid olan proqramların məzmunu asanlıqla 3-cü şəxslərin əlinə keçə bilər.

Telefonunuzun dinlədiyini bilmək üçün aşağıdakılara diqqət edin:

1) Baxmaq üçün yer Parametrler/Bioölçülər və təhlükəsizlik/Google Play Protect-dir, əgər burada yaxşı görünürsünüzsə, yəqin ki, cihazınızda zərərli proqram yoxdur. Amma düşünməyin ki, sadəcə bura baxmaqla sizi dinləmirlər.

2) Baxılacaq yer Parametrlər/Xüsusi imkanlar adətən Tövsiyə olunanlar – TalkBack – Görünüşün genişləndirilməsi – Eşitmənin yaxşılaşdırılması – Əlaqə və cəldlik – Qabaqcıl parametrlər kimi xidmətlər var. Və bunlar bağlıdır, əgər siz onlardan fərqli bir xidmət adı görürsünüzsə və bu xidmət açıq görünürsə, telefonunuzda casus proqram ola bilər, onu telefon mağazasına aparıb format etdirməlisiniz.

3) Baxmalı olduğunuz yer Parametrlər/Batareya və cihaza qulluq bu proqramların batareyadan istifadə məlumatını göstərir. Burada tətbiqləri nəzərdən keçirin və sizə fərqli görünən proqram batareyanızı istehlak edərsə, o proqramı axtardığınızdan əmin olun.

4) Və ən son baxmalı olduğunuz yer Parametrlər/Cihaz Baxımı/Təhlükəsizlikdir, burada “telefonumu skan et” düyməsini basaraq telefonunuzda zərərli proqramların olub-olmadığını yoxlaya bilərsiniz.

Bütün bu prosedurları etmisinizsə, artıq qorxmağınıza ehtiyac yoxdur, telefonunuz 3-cü şəxslər tərəfindən izlənmir. Əgər hələ də şübhələriniz varsa, telefonunuzu servis xidmətinə aparıb içindəki bütün məlumatların silinməsini və əməliyyat sisteminin sıfırlanmasını istədiyinizi söyləsəniz, servis telefonunuzu zavoddan çıxdığı vəziyyətə qaytaracaq. Telefonunuz rootludursa, servis işçiləri telefonunuzun rootlu olduğunu və ona görə də xidmət ala bilməyəcəyinizi deyəcəklər. Belə halda yaşadığınız ərazidə istənilən mobil telefon xüsusi özəl servisə gedib telefonu formatlaya bilərsiniz.

Interval.Az

Məqaləyə dair fotomateriallar:

 


Bütün xəbərlər